Денес се збогуваме со еден од основачите на Слоу Фуд, Фолко Портинари, голем интелектуалец и гастроном, кој почина во Милано на 93-годишна возраст. Тој беше одговорен за извонредниот манифест на Слоу Фуд, пионерски текст кој изврши револуција во културата на храна ширум светот. Но, тој беше најпрво и основно пријател, чиј жив коментар и критика што ја придружуваше историјата на организацијата сега ќе недостига.
Текстот на Манифест на Слоу Фуд
Пред една година, на неговиот 92-ти роденден, Карло Петрини му оддаде почит во неговата редовна колумна, која ви ја пренесуваме во продолжение.
————————————–
Ако гастрономијата денес ужива културно висок статус, во Италија, како и на други места, голем дел од заслугите мора да одат на група интелектуалци кои, помеѓу 1970-тите и ’80-тите години, можеа да ја осветлуваат и раскажуваат сложеноста на светот на храната. Меѓу најоддалечените и оригинални раскажувачи на оваа холистичка визија што се применуваат на проучувањето на гастрономијата е поетот, писателот и научник Фолко Портинари.
Во 80-тите години, започнавме интелектуална дружба која продолжува и денес. Двајцата бевме во редакцијата на Ла Гола, списанието кое направи револуција во медиумите за гастрономија, заедно со нашите соработници Алберто Капати и незаборавниот Џани Саси.
Роден во Кумиана, мало рурално гратче во провинцијата Торино, на 25 јануари 1926 година, Портинари стана предавач по историја на италијанската литература на Универзитетот во Торино. Тој пишува за многу водечки весници и списанија во Италија, а напишал многубројни книги за теми од Манзони до италијанска книжевност од 19 век, култура на храна и спорт. Тој се приклучил на италијанската државна радиодифузија во 1950-те, заедно со други културни личности и интелектуалци како Умберто Еко, Енрико Ваиме, Пјеро Анџела и Анџело Гуглиелми. Благодарение на неговата чувствителност кон земјата и неговата страст за локалната кујна, тој го донесе Луиџи Веронели и неговите приказни за животот на земјоделците и готвачите на италијански телевизиски екрани.
Манифестот на Слоу Фуд, напишан во поетската проза, претпознатлива за Фолко во 1987 година, кога се разви од нашето пријателство. Тоа е револуционерен документ, сега познат во целиот свет, кој придонесе за генерациите на гастрономи, земјоделци и занаетчии да бидат свесни за достоинството на нивната работа.
Фолко има посебно чувство на иронија. Кога му звонам, тој честопати одговара: “Војник Немечек присутен”, референца за романот на унгарскиот писател Ференц Молнар „Момците од улицата Павле“. Како што би објаснил: “Во армијата на генерали, јас сум оној обичен војник, чија судбина никогаш нема да се слушне. Ги слушате генералите, а не едноставните војници“. Како Немечек, тој е недисциплиниран, но храбр и лојален. Но, за разлика од Немечек, тој е послушен.
Благодарение на Фолко, јас имам поголемо разбирање за културниот пристап кон гастрономијата: “Намалувањето на добрата храна е двојна грешка, прво затоа што имплицитно го делиме клишето кое ја одделува историјата на економијата и егзистенцијата на храната – од историјата на гастрономијата – култура и задоволство – и второ затоа што земаме во предвид мал дел, можеби најнеблагороден, на комплексниот систем на корени што ја поткрепува нашата храна”. Неговата книга „Задоволството на непцето“ (Il piacere della gola, 1986) останува пресвртница. “Дури и гастрономскиот јазик е јазик, симболичен систем, повеќе или помалку експлицитно откриен”, напиша тој.
Со Фолко нема предмети од прво или од второ одделение, бидејќи за него сите имаат еднакво достоинство и успева да ги направи сите интересни и вредни. Во разговор со него, може да помине од храна до Данте, од Библијата до спорт, па дури и со тарот, бидејќи “не можете да интервенирате на културата на храната без да ја менувате културата во целост, бидејќи не постојат независни секторски култури на храна, спорт, уметност, итн.). Културата е резултат на синтеза. Тоа е лепак што го држи сето заедно. Инаку ќе зборуваме за трендовите. “Лекција која што денес е повеќе од било кога, не е само корисна, туку го чисти полето на негрижа и површиност.
Ви благодарам, војник Немечек. Среќен роденден.
Текстот е објавен во „Ла Република“, 25 јануари 2018 година
Фото кредит © Slow Food архива
