Oваа максима што уште се провлекува низ генерациите во Македонија е една од причините за намалувањето на добитчниот фонд. Според сточарите, иако платата е 400 до 500 евра, а и државата обезбедува дополнителни субвенции, никој не сака да биде овчар. Заинтересираност за оваа работа, посебно кај младите, речиси не постои. Доколку некој и се нафати да биде овчар или говедар, ќе поработи некое време и потоа си оди. Ги остава на цедило, сами да се грижат околу добитокот.
Експертите, пак, предупредуваат дека дефицитот на овчари и говедари не само што придонесува за намалување на сточниот фонд, туку индиректно го загрозува и производството на традиционална храна. Оваа состојба трае подолго време и се заканува да го уништи традицоналното одгледување на животни.
Сточарите размислуваат да ги симнат овците од планините и да се преориентираат на шталско чување. Тоа во многу случаи ќе значи и крај на традициите за подготовка на бело сирење во мандри, изумирање на старите рецепти и затворање на многу бизниси кои опстојуваат во оваа дејност, вели Ивица Софрониевски од Бродец, Гостиварско, кој е архитект, но работи и во семејната фарма со 2.500 овци.
Помагаат и неговите браќа, но последните години имаат проблем да ангажираат луѓе за чување на овците. -Нема овчари ниту за 500 евра плата. Никој не сака да седи во планина. Бараме помош во Албанија, но и оттаму доаѓаат постари лица, нагласува Софрониевски на чија фарма моментно работат осум овчари, од кои половината од Албанија. Ситуацијата може да се подобри ако се поработи на инфраструктурата по планинските пасишта кои, предочуваат експертите, како да се отсечени од цивилизацијата. Ретко каде има струја, а и селата се запустени. Мора да се спроведе и обука за овчари.
Работиме со Министерството за образование на акредитација на овој модел, за обука на овчари и мандраџии. Кандидатите ќе престјуваат по еден месец на фарма, во планина. Обезбедено ќе им биде јадење, пиење, спиење. Теоретски ќе учат помалку, повеќе ќе бидат фокусирани на практичниот дел. Ќе се запознаат со сите обврски на фармата, со се што работат сточарите, информира Моме Младеновски од Министерството за земјоделство, шумарство и водостопанство. Младеновски, кој е и претседател на Здружението на одгледувачи на автохтоната раса овци Овчеполка Праменка, причините за намалувањето на сточниот фонд ги гледа во ниската профитабилност, немањето инфраструктура, струја и интернет по планинските пасишта, како и во немањето жители во селата. Поради овие исти причини, додава, веројатно е мал и интересот за овчарење.
Младеновски сугерира државата да обезбеди субвенции и за луѓе кои „би им правеле друштво“ на овчарите во планина, односно, чија задача би била, како што објаснува, да престојуваат некое време со нив заради социјализација. -Над 400 села во Македонија се без жители или со по максимум два-тројца, а овчарството за 30 години се сведе на една третина, заклучува Младеновски.
Слоу Фуд Македонија со цел зачувување на локалниот биодиверзитет и техники на одгледување на млекодајни животни и производство на традиционални млечни производи од сурово млеко, ја спроведува кампањата „Да го зачуваме биодиверзитетот на млеко“
Teкст: Мирјана Чакарова (МИА)
Фото кредит © Slow Food Macedonia архива
