Пред повеќе од десет години, во своето ремек-дело “Дилема на омниворите”, мојот пријател Мајкл Полан објасни дека евтината храна е илузија: ако како потрошувачи не ја платиме вистинската цена за храната на каса, ќе ја платиме подоцна преку животната средина и нашето здравје.
Размислувањето на Полан нè тера да ја преиспитаме улогата на секој од нас во системот на храна. Јас би додал: заедно со животната средина и нaшето здравје, луѓето кои произведуваат храна исто така ја плаќаат цената. Во Сардинија, цената на сирењето Пекорино Романо падна и како резултат на тоа и цената на овчо млеко падна. На одгледувачите на овци на островот им се плаќаат околу 60 центи за литар за млекото, што предизвика несогласување, а некои овчари одат дотаму што протестираат со млекото на патиштата. Она што се случува во Сардинија е доказ, уште една демонстрација дека системот за производство, преработка, дистрибуција и потрошувачка на храна, во кој живееме, не функционира и дека промена на системот е потребен повеќе од кога било. Протестот на овие овчари кои го истураат млекото, плодот на нивниот труд, наместо да го продадат со загуба е екстремен и симболичен акт на очај кој сведочи за потребата и итноста за промена – сега. Тоа е борба на луѓе кои сфаќаат дека повеќе не можат да се поклонат кон “пазарната логика” која ги притиска работниците, луѓето кои одбиваат да бидат робови на трката кон дното, на луѓе кои се свесни за времето, страста и напорна работа што ги бара одгледувањето на овци и кои заслужуваат да бидат правично надоместени. Покрај тоа, овчото млеко на Сардинија е симбол на островот и неговото производство има вековна историја што го обликуваше духот на земјата и нејзиниот народ. Не може да се остави да исчезне само како жртва на комерцијалната логика.
Како стигнавме до тука?
Каде започна оваа човечка драма и губењето на ресурси? Кој е виновен? Наоѓање на жртвено јагне и заеднички непријател за борба е често најлесниот избор, но тоа не е секогаш вистинскиот. Бидејќи случајот за кој станува збор е толку голем хаос, првиот чекор што треба да се преземе е не е само да се покаже со прстот, но да се започне со поставување на вистинските прашања. Како и во сите сложени ситуации, за да се избегне заглавување во безполезни аргументи, клучно е да се утврди дали постојат едноставни одговори или не. Со избегнување на реакции на колено, ќе видиме дека причините се бројни. На пример, задругите што првично постоеле за поддршка на овчарите сега купуваат млеко по смешно ниска цена – толку ниско што не ги покрива трошоците за производство.
Зошто?
Бидејќи главниот производ кој се произведува од млекото од Сардинија, Пекорино Романо, се бори да достигне 8 евра килограм во борбата со цени кај големите дистрибутери. Имајќи предвид дека за да се добие килограм Пекорино потребни се најмалку седум литри овчо млеко, не остава никаков простор за правичност на платите за овчарите. Што со потрошувачите? Кога го правиме нашиот шопинг, ако не се потсетиме на тоа што значи да ги води стадата на пасишта секој ден, што значи да се грижи за нивното здравје и благосостојба, за вредноста на зачувување на пејзажите и локалните области, како се би требало да знае што купуваме? Без ова знаење, ќе бидеме привлечени од евтините цени и ќе бидеме воодушевени што нашите омилени сирења ќе чинат половина од цената на една зелена салата.
Вистината е дека сите ние сме вклучени и мораме да бидеме будни и одговорни, за да се осигуриме дека секој може да живее и да работи со достоинство. Ние едноставно не можеме да достигнеме точка во која работниците се принудени да ги уништуваат плодовите на својот труд само за да бидат слушнати. Ако менталитетот на граѓаните не се промени, сегашната криза ќе биде само една во долгата серија.
Колумна на Карло Петрини
Превод: Николче Николовски
Фото кредит © ABC7
